Neon

Navid Nuur, Mind Map (2013), Bonnefantenmuseum, Maastricht (Foto: Jeroen Bosch, Trendbeheer)

Neon lampen, laat staan neon-kunst, is niet iets, wat mij onmiddellijk aanspreekt. Toch stuitte ik onlangs op een neon kunstwerk, waarvoor ik een tijdje bleef staan omdat het me intrigeerde. Dit werk is momenteel te zien op de tentoonstelling ‘In het LICHT’ in Museum KRONA te Uden. In deze tentoonstelling wordt een fascinerende mix gepresenteerd van lichtprojecties, middeleeuwse iconen, moderne licht-installaties en eeuwenoude religieuze kunstwerken.  Er is o.a. werk te zien van Olafur Eliasson, James Turrell, Ann Veronica Janssens, Marinus Boezem, en Hildegard von Bingen, om maar een paar grote namen te noemen. En deze Mindmap van Navid Nuur.

Navid Nuur: Mindmap.

Navid Nuur (Teheran, 1976) woont en werkt in Den Haag. Hij begon als grafisch vormgever en illustrator, maar koos ongeveer tien jaar geleden voor de autonome beeldende kunst. Al snel werd Nuur een rijzende ster in de internationale kunstwereld. Nuurs werk is conceptueel – d.w.z. dat het idee erachter belangrijker is dan de materiële verschijningsvorm van het werk. Nuur combineert doodgewone materialen in een nieuwe context zodat ze een eigen, nieuw ‘verhaal’ krijgen. Licht is voor Nuur een materiaal op zich. Licht is voor hem ook verbonden met het hemelse, het geloven in God en het menselijke streven naar de eeuwigheid.

Navid Nuur, Mind Map (2013), Bonnefantenmuseum, Maastricht (Foto: Jeroen Bosch, Trendbeheer)

Nuurs Mindmap is een raadselachtig werk. De definitie van ‘mindmap’ is overigens: een schematische weergave van een bepaald onderwerp of een bepaald probleem, meestal vormgegeven in een soort diagram met in het midden het centrale onderwerp of probleem en daaromheen zijdelings betrokken begrippen in de vorm van teksten, plaatjes, etc. (Algemeen Nederlands Woordenboek). Het is een veelgebruikte manier om gedachten te ordenen en te visualiseren.

Een Mindmap dus. Aanvankelijk weet ik niet goed wat ik ervan moet denken, en zoals gezegd, neon-kunst is iets waar ik normaal gesproken aan voorbij loop. Dit keer niet. Ik weet, dat Nuur ooit een werk maakte met de tekst ‘Never mind the map, never map the mind’, wat zoveel betekent als ‘denk nooit aan de landkaart, breng gedachten nooit in kaart’ – vrij vertaald: betekenis ligt niet vast, de menselijke verbeeldingskracht is oneindig, ga je gang. Zo zou je Nuurs werk in zijn algemeenheid kunnen omschrijven.

In Mindmap plaatst Nuur simpele, direct herkenbare elementen bij elkaar: drie elkaar overlappende blauwe neon-cirkels met daarin woorden. Op  het eerste gezicht doet het denken aan overlappende verzamelingen uit de wiskundige verzamelingenleer, zoals ik die vroeger in de brugklas leerde. De woorden in de ‘verzamelingen’ roepen vervolgens allerlei associaties op.

De buitenste woorden lijken op het werk zelf te slaan: power (elektriciteit, kracht), blue (de kleur van de neonbuizen), circle (de vormen). De overlappingen en hun woorden zetten aan het denken. Wat betekent het bijvoorbeeld dat blue en power samen het woord future opleveren? Heeft het te maken met het puur fysische elektrische proces in de neonbuis? Dat blue en circle samen world opleveren, daar kan ik me tenminste iets bij voorstellen. Ik denk aan ruimtefoto’s van onze aarde: de blauwe planeet. Future heeft hier misschien ook mee te maken: de toekomst van onze planeet?

Staat spirit, als overlapping van power en circle, voor spiritualiteit als universele menselijke kracht? Denk ook aan het gegeven, dat de cirkel wordt gezien als de meest volmaakte geometrische vorm, en symbool is voor het allesomvattende. 

In het midden van het werk waar de cirkels future, spirit en world samenkomen staat het woord you. Denk even terug aan de definitie van mindmap: ‘in het midden het centrale onderwerp of probleem ‘.  Dat ben ik dus, of jij, als onderwerp, probleem… of misschien oplossing? Gaat het hier om de toekomst van een wereld, waarin het ideaal van een balans tussen aardse en geestelijke krachten van ons afhangt? Een intrigerende gedachte. De kunstenaar laat je volop associëren en slingert je daarbij heen en weer tussen het materiële, aardse en het geestelijke, het universele en het individuele.

Het kunstwerk wordt eigenlijk pas voltooid door hetgeen de kijker er in legt of uithaalt. Dat houdt onvermijdelijk in, dat betekenis niet in het kunstwerk zélf vastgetimmerd is: zoveel kijkers, zoveel betekenissen. Een kunstwerk als dit krijgt dan ook pas waarde, althans volgens Nuur, doordat de kijker er gevoel, persoonlijke associaties en ervaringen in durft kwijt te raken … “omdat je een stuk van jezelf loslaat, en het werk het gunt om dat te bewaren” (Navid Nuur n.a.v. de tentoonstelling in het Kunstmuseum te Den Haag, 2020). Hoe dan ook, het zet aan het denken. Een intrigerend ‘licht’ in de donkerste dagen van het jaar. 

De tentoonstelling ‘In het LICHT’ in Museum KRONA is te zien t/m 10 april 2023.