Je kunt je met de beste wil van de wereld niet voorstellen dat iemand dit écht wil: verwoeste steden, miljoenen mensen op de vlucht, waaronder heel veel kinderen. Een bom, met daarop de tekst: ‘dit is voor kinderen’ op een overvol station met vluchtelingen. Een bebloede knuffel blijft achter op het perron. Het is niet om aan te zien.

De reformatorische kerken in onze gemeente besloten een paar welen geleden al om actie te ondernemen. In anderhalve week werd met man, vrouw en macht een kindertehuis uit de grond gestampt in het al jaren leegstaande politiebureau in Kesteren. Vervolgens haalde men aan de Poolse grens een compleet weeshuis op, met kinderen in de leeftijd van 0 tot 6 jaar, plus begeleiders en hun kinderen, afkomstig uit de omgeving van Marioepol.

Weeskinderen, in afwachting op de bus die hen naar Kesteren brengt

Inmiddels wordt in een ander leegstaand pand een tweede kindertehuis ingericht, en heeft Fred Teeven (voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie) zijn bus en chauffeursvaardigheden aangeboden om in de week vóór Pasen de volgende lichting kinderen en hun begeleiders op te halen. Maar wat heeft dit met kunst te maken? Niets. Behalve misschien, dat er niets nieuws onder de zon is.

De beelden die dagelijks op het journaal aan onze machteloze ogen voorbijtrekken roepen ook weer andere beelden op. Door de geschiedenis heen hebben kunstenaars regelmatig verslag gedaan van mensonterende oorlogssituaties en moordpartijen, als registratie, als aanklacht, als herinnering: dit nooit weer.

Leon Cogniet, Kindermoord (1824), Musée des Beaux-Arts de Rennes, Frankrijk

Käthe Kollwitz, De moeders (1919), part. coll.

Käthe Kollwitz, Gezaaide gewassen mogen niet vermalen worden (1941), Käthe Kollwitz Museum, Keulen

Josef Herman, Vluchtelingen (ca. 1941), Ben Uri Collection (© Josef Herman Estate)

Deze beelden spreken voor zichzelf. Ik heb er geen woorden voor. Gelukkig laten veel kunstenaars ook zien hoe het wél zou moeten en kunnen zijn: beelden van spelende kinderen, kinderen met hun papa of mama, kinderen die kattenkwaad uithalen, kinderen die les krijgen, kinderen voor wie gezorgd wordt, kinderen op reis, maar niet op de vlucht….

… gewoon kinderen

Pieter Bruegel de Oude (ca. 1526-1569), Kinderspelen (1560), detail. Kunsthistorisch Museum Wenen

Sofonisba Anguissola (1532-1625), Het schaakspel (1555), National Museum Poznań, Polen

Judith Leyster, Twee kinderen met een kat (1629), part. coll.

Rembrandt van Rijn, Titus aan de lezenaar (1655), Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam

Jean-Siméon Chardin, De jonge schooljuffrouw (ca. 1740), National Gallery, Londen

George Harvey (1806-1876), The Schule Skailin’ (1846), detail. National Gallery of Scotland, Edinburgh

Anna Ancher (1859-1935), Vaccinatie (1899), Skagens Museum (DK)

Berthe Morisot, Eugene Manet en zijn dochter in de tuin van Bougival (1881), Museum Marmottan, Parijs

Marie Bashkirtseff (1858-1884), De vergadering (1884), Musée d’Orsay, Parijs

Isaac Israels (1865-1935), Ezeltje rijden op het strand (ca. 1898), Rijksmuseum, Amsterdam

Albert Edelfelt (1854-1905), Spelende jongens op het strand (1884), Ateneum Museum, Helsinki

Käthe Kollwitz, Moeder met kind op de arm (1916), Dallas Museum of Art (VS)

Norman Rockwell, Going and Coming (detail), Saturday Evening Post (1947)

Marius van Dokkum, Dansje in de kerk 

Op zaterdag 9 april deed De Gelderlander verslag van de acties van de reformatorische kerken in de gemeente Neder-Betuwe: Oekraïense weeskinderen in Neder-Betuwe