Het zal niemand ontgaan zijn: Vermeer is ‘hot’. Er is een ware hype gaande rond de mysterieuze Delftse schilder uit de zeventiende eeuw. Het Rijksmuseum in Amsterdam maakt al meer dan een jaar lang reclame voor de grootste tentoonstelling ooit van werk van Vermeer. Dit alles gaat gepaard met een ware tsunami aan internationaal Vermeer-onderzoek en bijbehorende publicaties. Belangstellenden uit de hele wereld reizen af naar ons kikkerlandje om van het spektakel getuige te zijn. Ondanks 450.000 beschikbare tickets was de tentoonstelling al vóór de opening op 11 februari volledig uitverkocht, zoals Taco Dibbits ons afgelopen zondag zeer tevreden vertelde bij Buitenhof. Er wordt nu gezocht naar mogelijkheden om de openingstijden van het museum verder te verruimen.

Ik zag in november j.l. de bui al hangen, en heb onmiddellijk een ticket besteld. Afgelopen  Valentijnsdag mocht ik komen kijken. De betovering van Vermeer miste zijn uitwerking weer niet, en ondanks de drukte overheerste de sprekende stilte van Vermeer.

Lees verder →

Neon

Navid Nuur, Mind Map (2013), Bonnefantenmuseum, Maastricht (Foto: Jeroen Bosch, Trendbeheer)

Neon lampen, laat staan neon-kunst, is niet iets, wat mij onmiddellijk aanspreekt. Toch stuitte ik onlangs op een neon kunstwerk, waarvoor ik een tijdje bleef staan omdat het me intrigeerde. Dit werk is momenteel te zien op de tentoonstelling ‘In het LICHT’ in Museum KRONA te Uden. In deze tentoonstelling wordt een fascinerende mix gepresenteerd van lichtprojecties, middeleeuwse iconen, moderne licht-installaties en eeuwenoude religieuze kunstwerken.  Er is o.a. werk te zien van Olafur Eliasson, James Turrell, Ann Veronica Janssens, Marinus Boezem, en Hildegard von Bingen, om maar een paar grote namen te noemen. En deze Mindmap van Navid Nuur.

Lees verder →

Suze Robertson, detail uit Het Witte Huis (ca. 1894), Kunstmuseum, Den Haag

Suze Robertson (1855-1922). Een vrouw, die niet uit de gegoede klasse of uit een kunstenaarsfamilie komt maar toch kiest voor het onzekere bestaan van zelfstandig kunstenaar. Een vrouw, die zich niet wenst te schikken naar de heersende mode op kunstgebied of de eisen van de kunsthandel, maar haar eigen gang gaat. Een kunstenares, met wie de kunstcritici in haar tijd zich niet goed raad weten: haar stijl is krachtig en dus ‘mannelijk’, maar ze ís geen man. Haar niet geromantiseerde interpretatie van het harde leven van plattelandsvrouwen is, paradoxaal genoeg, geen ‘vrouwelijk’ thema. Zij past niet in heersende kunststromingen aan het eind van de negentiende en het begin van de twintigste eeuw, zoals het impressionisme en postimpressionisme, maar is in feite een voorloper van het Nederlandse expressionisme.

Van 24 september 2022 t/m 5 maart 2023 is er in Museum Panorama Mesdag een overzichtstentoonstelling van werk van deze eigenzinnige kunstenares, ter gelegenheid van haar 100ste sterfdag.

Lees verder →

Alida Pott, Landschap met boerenschuur (z.j.), Stichting De Ploeg, bruikleen Groninger Museum

In museumland is overduidelijk De Vrouwelijke Kunstenaar aan de beurt. Nadat kunstenaressen lang een ondergeschikte plaats innamen naast hun mannelijke collega’s, of zelfs straal genegeerd werden in de kunstgeschiedschrijving, lijkt er nu een ware inhaalslag plaats te vinden. Na een paar succesvolle tentoonstellingen in het afgelopen jaar, met werk van wereldberoemde kunstenaressen zoals Artemisia Gentileschi (Rijksmuseum Twente) en Frida Kahlo (Cobra Museum Amstelveen en Drents Museum Assen), is het nu blijkbaar tijd voor talent van eigen bodem. In minstens acht musea in ons land staan momenteel vrouwelijke kunstenaars uit de eerste helft van de vorige eeuw in de schijnwerpers, en de meesten van hen zijn Nederlands. Ik stel u graag voor aan een aantal van deze vrouwen, onder wie enkele geheel onterecht in de vergetelheid lijken te zijn geraakt. Tot nu.

De Haagse Suze Robertson (1855-1922) is niet zozeer een van de ‘vergeten’ kunstenaressen. Er staat een lezing op het programma over deze boeiende vrouw en haar werk.

Lees verder →

Jeanne Oosting, Citronnade (1967), reliëfets (© Museum Maassluis)

Het is zomer. En het is De zomer van Jeanne. Maar liefst vijf musea in Nederland trakteren op een tentoonstelling van haar werk:  Jeanne Bieruma Oosting (1898-1994), freule van geboorte, die opgroeit op landgoederen als Oranjestein en Lauswolt in Friesland, en Kasteel de Cloese in Lochem. Die helemaal geen freule wil zijn, maar kunstenaar, tegen de wil van haar ouders en haar omgeving, en tegen de tijdgeest in. Die de adellijke naam ‘Bieruma’ schrapt uit haar signatuur, maar door haar vele kunstenaarsvrienden ‘Biertje’ wordt genoemd. Die niet kan koken of huishouden, in Parijs straatarm is en in afgekloven appartementen met wandluizen woont, maar uiteindelijk in staat blijkt om Het Elger in Almen en een pand aan het Amsterdamse Oosterpark te kopen. En ondertussen één van de meest vernieuwende Nederlandse grafici van de twintigste eeuw wordt. Ze werkte, haar hele leven lang – en wie het jargon onder kunstenaars kent, weet dat ‘werken’ staat voor kunst maken en niks anders.

Lees verder →

O, Ed’le Schilderkunst! wie zag
Uw luisterrijken glans, voor dezen,
Tot zulk een’ top van eer gerezen?
Wie zette u in een’ schooner dag?
Wie tooide u met frisscher Bloemen,
Dan die, daer Rachel op kan roemen?

          Sara Maria van der Wilp (1716-1803)

Rachel Ruysch, Bloemstilleven (1716), National Gallery, Londen

Dit bloemrijke lofdicht van Sara van der Wilp is een van de vele waarmee Johan van Gool (1685-1763) in 1750 zijn biografie van bloemschilder Rachel Ruysch (1664-1750) opsiert. Van Gool is zeer lovend over Rachel, maar vindt haar prestaties wel ‘des te verwonderlyker en roemwaerdiger’ omdat zij een vrouw is, en dus ondergeschikt aan de man, zowel ‘in vermogens der ziele, als in krachte des lichaems.’  Rachels internationale carrière is niet alleen verwonderlijk, maar ook uitzonderlijk in een tijd van zeer aanwezige vooroordelen ten aanzien van de vrouwelijke natuur. De Vlaamse kunstenaarsbiograaf Cornelis de Bie (1627-1711) schrijft overigens dat het toe te juichen is, dat vrouwen zich met schilderkunst bezig houden, want dat houdt haar maar van de straat en weg van het spiegelglas, en bespaart de mensheid bovendien een hoop ‘clapperny’ (geroddel).

Lees verder →

Rachel Ruysch, Bloemstilleven (1716), detail, part. coll.

Vorig jaar meldde het Rijksmuseum het volgende: “Voor het eerst in de geschiedenis toont het Rijksmuseum werk van vrouwelijke kunstenaars in de Eregalerij. Schilderijen van Judith Leyster, Gesina ter Borch, en Rachel Ruysch zijn binnenkort permanent te zien te midden van hun 17de-eeuwse collega’s Frans Hals, Johannes Vermeer en Rembrandt. Het museum wil hiermee het onderbelichte aandeel van vrouwen in de Nederlandse cultuurgeschiedenis meer aandacht geven”.

Natuurlijk is het in deze tijd van politieke correctheid te verwachten dat vrouwelijke kunstenaars (eindelijk) meer in zicht komen. Dat het echter zó lang heeft moeten duren voor op de Eregalerij werk van vrouwelijke topkunstenaars is te zien, is wel opmerkelijk, zeker wanneer je bedenkt dat we al drie feministische golven achter de rug hebben (momenteel, naar het schijnt, zitten we in de vierde). Geen wonder, dat wanneer je bovenstaande namen van vrouwelijke kunstenaars noemt, veel mensen reageren met: “Wie?”

Ondertussen lijkt het al zomer, compleet met warmte, droogte, zware onweersbuien en een natuur die aan alle kanten uit zijn voegen barst. In het Mauritshuis is het momenteel zelfs lente en zomer tegelijk. Ik bezocht de tentoonstelling ‘In Volle Bloei’, waarin een prachtige verzameling voornamelijk zeventiende-eeuwse bloemstillevens gepresenteerd wordt. Liefhebbers van alles wat groeit en bloeit kunnen hun hart ophalen aan de met fenomenale virtuositeit geschilderde bloemen en planten. De detaillering van deze werken is ongelooflijk. Je blijft ernaar kijken en je kunt de kamperfoelie bijna ruiken. De vreugde in al die bloemenweelde spat er vanaf. Het aandeel van vrouwelijke botanisten en kunstenaars in deze tentoonstelling is bovendien interessant.

Lees verder →

Je kunt je met de beste wil van de wereld niet voorstellen dat iemand dit écht wil: verwoeste steden, miljoenen mensen op de vlucht, waaronder heel veel kinderen. Een bom, met daarop de tekst: ‘dit is voor kinderen’ op een overvol station met vluchtelingen. Een bebloede knuffel blijft achter op het perron. Het is niet om aan te zien.

De reformatorische kerken in onze gemeente besloten een paar welen geleden al om actie te ondernemen. In anderhalve week werd met man, vrouw en macht een kindertehuis uit de grond gestampt in het al jaren leegstaande politiebureau in Kesteren. Vervolgens haalde men aan de Poolse grens een compleet weeshuis op, met kinderen in de leeftijd van 0 tot 6 jaar, plus begeleiders en hun kinderen, afkomstig uit de omgeving van Marioepol.

Weeskinderen, in afwachting op de bus die hen naar Kesteren brengt

Inmiddels wordt in een ander leegstaand pand een tweede kindertehuis ingericht, en heeft Fred Teeven (voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie) zijn bus en chauffeursvaardigheden aangeboden om in de week vóór Pasen de volgende lichting kinderen en hun begeleiders op te halen. Maar wat heeft dit met kunst te maken? Niets. Behalve misschien, dat er niets nieuws onder de zon is.

Lees verder →

Het is met heel veel plezier dat ik jullie kan vertellen dat de kunst-verkoopactie voor Oekraïne een groot succes was. Dankzij alle gulle gevers is uiteindelijk het prachtige bedrag van €1180,= overgemaakt naar Giro 555. De actie sluit ik hiermee af. Wat natuurlijk niet wil betekenen, dat Giro 555 geen geld meer nodig heeft, of dat er hier geen kunst meer te koop is (maar nu weer voor normale bedragen)!

Iedereen, die met de actie heeft meegedaan: hartelijk bedankt!

Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. Wist je dat deze dag dit jaar haar 111ste verjaardag viert? De meningen over de oorsprong van dit revolutionaire initiatief lopen overigens uiteen. Was het met de staking van de textielarbeidsters in New York op 8 maart 1908, of kwam het pas echt van de grond met de grote vrouwenstaking in Sint Petersburg op 8 maart 1917? In ieder geval werd in 1911 de allereerste Internationale Vrouwendag gevierd, en in 1922 werd 8 maart definitief tot de dag uitgeroepen. De Internationale Vrouwendag had en heeft nog steeds verschillende missies op het gebied van gelijke behandeling, waardering en kansen voor vrouwen in gezondheidszorg, onderwijs, politiek, sport, werk, én in de kunsten.

Lees verder →